Wierzyciel niewypłacalnej spółki z o.o. może żądać podziału majątku małżeńskiego członka jej zarządu

Wierzyciel spółki z ograniczoną odpowiedzialnością musi liczyć się z tym, że w razie jej niewypłacalności nie zostanie zaspokojony z majątku spółki. Jednakże w wielu przypadkach może on następnie skierować kroki prawne przeciwko członkom zarządu. Jako osoby zobowiązane do należytego zarządzania, ponoszą oni odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki w przypadku, gdy egzekucja przeciwko niej stanie się bezskuteczna (art. 299 par 1 ksh). Mogą się uwolnić od tej odpowiedzialności jedynie poprzez wykazanie rygorystycznych przesłanek określonych w par 2 tego przepisu.

Warto rozważyć, jakie w rzeczywistości możliwości posiada wierzyciel niewypłacalnej spółki, jeśli członek zarządu pozostaje w związku małżeńskim, w którym panuje ustrój wspólności – co w warunkach polskich jest regułą.

Z uwagi na to, że odpowiedzialność, o której mowa, ma charakter deliktowy, możliwości prowadzenia przez wierzyciela egzekucji z majątku członka zarządu objętego wspólnością majątkową małżeńską są ograniczone.

W myśl przepisu art. 41 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wierzyciel może w takim przypadku żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, a jeśli chodzi o składniki majątku objętego wspólnością, to jedynie z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i pokrewnych, a także z praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.

W świetle powołanej regulacji niezaspokojony wierzyciel niewypłacalnej spółki, który uzyskał tytuł egzekucyjny przeciwko członkowi zarządu, nie będzie mógł skierować egzekucji do majątku wspólnego małżonków, na przykład w postaci nieruchomości, ruchomości, papierów wartościowych, rachunków bankowych, itd.

Mimo to wierzyciel taki dysponuje instrumentem prawnym dla skutecznego dochodzenia swoich roszczeń.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 52 par 1a kodeksu rodzinnego wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Tym samym wierzyciel, który pomimo przeprowadzenia egzekucji z majątku spółki z o.o., a następnie z majątku osobistego członka zarządu i niektórych składników majątku wspólnego, nie zaspokoi swojej wierzytelności – będzie mógł skutecznie doprowadzić do podziału majątku wspólnego małżonków.

 Wskutek sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej każdy z małżonków staje się współwłaścicielem każdego ze składników majątkowych dotychczas objętych wspólnością. Co do zasady jego udział wynosić będzie ½. W wyniku takiego przekształcenia wierzyciel będzie mógł skierować egzekucję do udziału członka zarządu we współwłasności wybranych składników majątkowych. Często jednak udział we współwłasności pojedynczego składnika majątkowego jest trudno zbywalny, zwłaszcza w odniesieniu do rzeczy niepodzielnych (np. mieszkanie, samochód).

W interesie wierzyciela leżeć więc będzie, aby cały majątek objęty dotychczas wspólnością małżeńską został podzielony, a poszczególne składniki majątku zostały przyznane na wyłączną własność jednego lub drugiego małżonka. Zgodnie z przepisem art. 912 kpc wierzyciel taki może dokonać zajęcia roszczenia o podział majątku wspólnego. W konsekwencji zatem będzie mógł wystąpić do sądu o przeprowadzenie tego podziału. Po przydzieleniu konkretnych składników majątkowych na wyłączną własność temu małżonkowi, który jest lub był członkiem zarządu spółki – wierzyciel będzie mógł wszcząć egzekucję do tych przedmiotów.