Uprzywilejowane wynagrodzenie dla wspólnika spółki sp. z o.o.

Przepis art. 176 § 1 kodeksu spółek handlowych daje możliwość nałożenia na wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązku powtarzających się świadczeń niepieniężnych. W doktrynie istnieje spór co do tego, czy obowiązek ten obciąża udział (tak: A.Szajkowski, A. Kidyba, W.Pyzioł) czy też wspólnika (tak: M.Rodzynkiewicz), a tym samym jak prezentuje się kwestia tego obowiązku w przypadku zbycia udziału lub śmierci wspólnika. Niezależnie jednak od przyjętego w tym zakresie poglądu aktualne pozostają uwagi poniższe.

Skuteczność omawianego zastrzeżenia uzależniona jest od precyzyjnego oznaczenia rodzaju i zakresu takich świadczeń w umowie spółki – bądź na etapie zawiązywania spółki, bądź w drodze późniejszej zmiany umowy. Zmiana taka zawsze wymagać będzie zgody wspólnika, do którego obowiązek się odnosi. Nie jest możliwe wprowadzenie takiego obowiązku na mocy zwykłej uchwały Zgromadzenia Wspólników, a tym bardziej Zarządu. W myśl art. 176 § 2 wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie.

W razie likwidacji spółki roszczenia przysługujące wspólnikom z tytułu z wykonania takich obowiązków muszą być zaspokojone przed podziałem majątku spółki między wspólników. W przypadku jej upadłości wspólnik taki traktowany tak jak każdy wierzyciel spółki.

Regulacja powyższa, ustanawiająca preferencyjne zasady wynagradzania wspólników spółki z o.o. za świadczenia niepieniężne na rzecz spółki, nie może jednak być stosowana do wszystkich rodzajów czynności wspólników na rzecz spółki.

Podkreślić należy, że opisywana regulacja odnosi się do świadczeń niepieniężnych, o charakterze powtarzalnym. Nie jest zatem tego rodzaju świadczeniem udostępnienie Spółce przez wspólnika mienia (np. lokalu, maszyny), jeśli ma charakter stały. Nie podlega również regulacji niniejszego przepisu świadczenie jednorazowe (np. jednorazowe dostarczenie spółce dokumentacji projektowej).

Nie podlega także regulacji powołanego przepisu pełnienie funkcji w organach Spółki, np. członka Zarządu lub Rady Nadzorczej. Czynności pełnione na podstawie uchwały o wyborze stanowią obowiązek funkcjonariusza spółki znajdujący źródło w stosunku organizacyjnym. Nie można zatem wynagrodzenia za czynności zarządzania spółką rozważać na gruncie przepisu art. 176. Nie jest możliwe również zastosowanie powołanego przepisu do pracy wspólnika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę lub umowy stałego zlecenia.

Zastosowanie omawianej instytucji jest natomiast celowe jeśli pomiędzy wspólnikiem a spółką istnieją więzi kooperacyjne, handlowe lub produkcyjne. W takim przypadku świadczenie wspólnika polegać będzie na periodycznym dostarczaniu spółce towaru lub wykonywaniu na jej rzecz usług. Ma to miejsce na przykład w sytuacji gdy wspólnik jest właścicielem źródła surowca koniecznego w procesie produkcji spółki. Korzyść z zastosowanego rozwiązania polega więc na jednoczesnym zapewnieniu spółce regularnych dostaw surowca oraz zagwarantowaniu wspólnikowi zbytu. Innym przykładem jest okresowe świadczenie przez wspólnika, niepozostającego w zatrudnieniu w spółce, na jej rzecz specjalistycznych usług, które są konieczne lub użyteczne dla działalności spółki.

Z uwagi na związanie obowiązku takich świadczeń z osobą wspólnika warunkiem późniejszego zbycia lub obciążenia przez niego udziałów jest zgoda spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.