2 sierpnia 2021

Jak ograniczyć ryzyko w międzynarodowej działalności eksportowej dzięki umowie?

Jak ograniczyć ryzyko w międzynarodowej działalności eksportowej? (w umowie)

Jeśli zawierasz międzynarodową umowę eksportową i dostarczasz towary dla kontrahenta z zagranicy, to musisz liczyć się z odpowiedzialnością. Może ona być następstwem wad towarów, opóźnienia w ich dostarczeniu albo innej formy nienależytego wykonania umowy.

Jeżeli sam jesteś producentem tych towarów, wówczas masz kontrolę nad ich jakością. Ryzyko wystąpienia wad może być większe, jeśli nie jesteś producentem tych towarów, ale odsprzedajesz towary, które wcześniej zakupiłeś od producenta albo nawet od innego pośrednika. Jeżeli gwarantujesz dostawę w określonej dacie, to przyjmujesz na siebie ryzyko, że towary te będą gotowe wtedy, gdy przyjdzie pora. Odpowiadasz za to, że przewoźnik dostarczy je w umówione miejsce w uzgodnionym czasie.

Gdy kontrahent żąda zapłaty kary, odszkodowania lub zwrotu ceny – jak ograniczyć odpowiedzialność dzięki umowie?

Wyobraź sobie też, że nie dostarczyłeś kontrahentowi towaru w terminie. On z kolei nie wywiązał się ze swojego zobowiązania wobec klienta i został obciążony karą umową albo stracił kontrakt.

Krótko mówiąc: może dojść do wielu zdarzeń, które spowodują, że Twój kontrahent będzie żądał od Ciebie zapłaty kar, odszkodowania albo domagał się zwrotu ceny.  

Jak możesz ograniczyć swoją odpowiedzialność poprzez zawarcie w umowie odpowiednich klauzul?

Można to zrobić na kilka sposobów. 

1. Po pierwsze rekomenduję zawieranie w umowach międzynarodowych klauzul limitacji odpowiedzialności. W każdej umowie można ograniczyć odpowiedzialność do pewnej kwoty. Po prostu należy wpisać w umowie, że odpowiedzialność danej strony (albo obu stron) wynikająca z umowy nie przekroczy umówionej kwoty. W takiej sytuacji, jeśli nawet Twój kontrahent poniósłby szkodę wyższą, niż ta kwota, to Twoja odpowiedzialność będzie ograniczona do umówionego poziomu. Pozostała część szkody pozostanie ryzykiem Twojego kontrahenta.

2. Pamiętaj o możliwości wyłączenia odpowiedzialności za niektóre postaci winy. Można na przykład w umowie postanowić, że jedna ze stron (albo obie) ponoszą odpowiedzialność jedynie za winę umyślną i rażące niedbalstwo. Nie ponoszą natomiast odpowiedzialności za winę nieumyślną (tj. lekkomyślność i niedbalstwo). W takim przypadku drobne zaniedbania nie będą wystawiać Cię na ryzyko odpowiedzialności. Pamiętaj jednak, że ta klauzula nie wyłącza odpowiedzialności za wady rzeczy, ponieważ ta jest niezależna od zawinienia.  Pamiętaj też, że nie można umową wyłączyć odpowiedzialności za winę umyślną, to znaczy za działanie celowe, świadome.

3. Można także wyłączyć określone kategorie szkód. W polskim prawie szkody dzielimy na dwie kategorie: szkodę rzeczywistą i utracone korzyści. Szkoda rzeczywista to są te pieniądze, które wyszły z majątku poszkodowanego z tego powodu, że jego kontrahent nie wykonał prawidłowo umowy. Utracone korzyści to są te pieniądze, które poszkodowany mógł zarobić, ale nie zarobił z tego powodu. Często w obrocie spotykane są klauzule umowne, które wyłączają odpowiedzialność za utracone korzyści. W umowach międzynarodowych szkoda rzeczywista określana jest pojęciem actual damage, zaś utracone korzyści pojęciem lost profit.

4. W prawie anglosaskim i w Konwencji Wiedeńskiej o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów występuje inny podział rodzajów szkód. Są to szkody bezpośrednie, pośrednie, następcze i takie, które tylko w niewielkim stopniu są związane ze zdarzeniem polegającym na niewykonaniu umowy. Dlatego mogą Państwo w umowie wyłączyć określone kategorie szkód. Zgodzić się na odpowiedzialność za szkody bezpośrednie (direct damages), a wyłączyć odpowiedzialność za szkody pośrednie lub następcze (indirect damages, consequential damages, incidental damages). Ten artykuł nie jest miejscem na szczegółową analizę różnic pomiędzy tymi rodzajami szkód. Zapamiętaj tylko, że im więcej rodzajów szkód wyłączysz, tym mniejsze będzie Twoje ryzyko związane z umową.

5. W umowach B2B odpowiedzialność za wady rzeczy również można całkowicie wyłączyć albo ograniczyć. Można to zrobić poprzez zdefiniowanie co jest wadą, a co wadą nie jest. Można ograniczyć rodzaje roszczeń kupującego, na przykład umawiając się, że nie będzie mógł on od umowy odstąpić, lecz tylko obniżyć cenę albo odwrotnie że nie będzie mógł obniżyć ceny, a jedynie odstąpić od umowy.

6. Pamiętaj, że jeśli zgadzasz się na kary umowne, to warto wprowadzić ich maksymalny pułap, np. 10% wartości umowy. Ma to znaczenie zwłaszcza, jeśli mowa o karach umownych za opóźnienie w dostawie. Taka górna granica zapobiega sytuacji, w której wydłużające się opóźnienie powoduje, że kary biegną w nieskończoność. 

Nie tylko, gdy prawo polskie

Powyższe przykłady to sposoby, jak można grać rozkładem ryzyk pomiędzy stronami. 

Na koniec warto podkreślić, że powyższe sposoby są skuteczne nie tylko w sytuacji, kiedy umowa jest poddana prawu polskiemu, ale także jeżeli z różnych przyczyn zgodziłeś/aś się na zawarcie umowy, do której zastosowanie znajduje prawo innego państwa. Mimo, że nie znasz regulacji tego prawa obcego, to możesz ochronić się przed pewnego rodzaju odpowiedzialnością, poprzez takie klauzule.

2 sierpnia 2021 | Agata Adamczyk

Chcesz rozwijać biznes w Polsce? Sprawdź, jak możemy pomóc.

Sprawdzam

Przeczytaj także:

Umowa IT a prawo autorskie - o jakich klauzulach trzeba pamiętać?
2 listopada 2021

Umowa IT a prawo autorskie – o jakich klauzulach trzeba pamiętać?

Polska w ostatnim czasie zasłynęła z wykwalifikowanych i zaradnych specjalistów IT. Każdego roku na rynek trafiają...

Czytaj dalej

Umowa IT a prawo autorskie – o jakich klauzulach trzeba pamiętać?
Członek zarządu spółki z o.o.
18 czerwca 2021

Członek zarządu spółki z o.o. – ile władzy, a ile odpowiedzialności?

W poprzednim poście wzmiankowałam o odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. za jej zobowiązania. Skoro...

Czytaj dalej

Członek zarządu spółki z o.o. – ile władzy, a ile odpowiedzialności?
Przejdź do aktualności